Onder de bodem van de Waddenzee ligt een pot met goud verstopt. In het Ternaardveld moet zo’n 4 tot 5 miljard kuub gas zitten, goed voor een vijfde van het jaarlijkse verbruik in Nederland. Om dat eruit te halen, zullen ze eerst langs Jan de Graaf moeten. De veehouder is geboren en getogen in Ternaard, het Friese dorpje dat naam geeft aan het betwiste gasveld, en zit niét op gaswinning te wachten.

Werelderfgoed

Als kind bracht Jan hele weekenden op de pier door, vissend in de Waddenzee. Vanaf zijn negende jaar werkte hij voor boeren in de buurt en twintig jaar geleden kochten Jan en zijn vrouw hun eigen bedrijf. Vanaf zijn gloednieuwe stal is het maar een paar honderd meter lopen voor je met je laarzen in het Werelderfgoed staat. "Daarom gaat het me ook zo aan het hart natuurlijk."

De Fries hoeft niet lang na te denken over wat hem het meeste zorgen baart. "Dat het hier gewoon wegzakt. En wat het met de zeedijk zou kunnen doen. Mijn boerderij ligt iets hoger, maar het hele dorp verzuipt." Het grasland dat bij zijn veehouderij hoort, loopt rechtstreeks de Waddenzee in. Het gasveld dat NAM op de korrel heeft ligt voornamelijk onder de zeebodem, maar ook een beetje onder Jan’s land. Zijn 1200 kalveren staan bovenop miljarden kubieke meters aan gas.

Zelfvoorzienend

Mede dankzij de zonnepanelen op zijn staldaken, is de boerderij van de familie De Graaf goed op weg om zelfvoorzienend te worden. "Die hebben we vorig jaar neergezet", zegt Jan naast de metershoge windmolen op zijn erf. "Die staat er nu bijna een jaar. Met die hoge energierekeningen leek dat wel een interessante aanschaf." In de nieuwe stal is ook geen gasaansluiting aangelegd. "Ik voer natuurlijk al jaren gesprekken over dat ik geen gaswinning onder mijn bedrijf wil."

Toen NAM in 2016 voor het eerst kenbaar maakte dat het plannen had met het Ternaardveld, was De Graaf secretaris van Stichting Dorpsbelangen. In die hoedanigheid, en als directe bovenbuurman van het gasveld, schoof hij jarenlang aan bij vergaderingen van de zogeheten Ontzorgtafel: een proces waarin NAM, de lokale overheden en andere belanghebbenden afspraken maakten over wat te doen bij mogelijke effecten van de gaswinning, áls die er komt.

'Blijf hier weg'

Er waren 30, misschien wel 40 van zulke vergaderingen. Jan liep ze allemaal af, maar is niet 'ontzorgd'. In tegendeel. Hij zag ministers, staatssecretarissen en NAM-directeuren komen en gaan, maar hoorde vooral ‘allemaal mooie verhalen’. "Of het een ja of een nee wordt in Den Haag, ze doen toch hun eigen zin. Mijn zorgen zijn er niet minder om geworden. En dan denk ik bij mezelf: ik heb alles gevolgd. Als ík al niet ontzorgd ben, hoe willen ze dat hier dan gaan doen? Ik voel me helemaal machteloos."

Het helpt natuurlijk niet wat de gaswinning in buurprovincie Groningen heeft aangericht. Aardbevingen, veroorzaakt door het leegpompen van gasvelden, zorgden daar tientallen jaren voor grote schade aan huizen en boerderijen. Jan: "Daar word je toch kwaad van? Dat die huizen verzakken is nog tot daaraantoe. Maar los dat op voor die mensen. We hebben nu een overheid die niks oplost. Daarom zeg ik: blijf hier weg. Verniel mijn boerderij niet en zoek naar een andere oplossing."

Kijk hieronder de uitzending over de gaswinning bij Ternaard terug: